رای وحدت رویه قضایی دیوان عالی کشور
شماره:
مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۱۶
مرجع رسیدگی به اعتراض درخصوص حکم اعسار از پرداخت دیه
هیئت عمومی دیوان عالی کشور، حکم دادگاه کیفری یک در مورد اعسار از پرداخت دیه را قابل فرجام در دیوان عالی ندانست و دادگاه تجدیدنظر استان را واجد صلاحیت اعلام نمود.
برخلاف گذشته که ملاک تشخیص مرجع رسیدگی به اعتراض به حکم، «صلاحیت دادگاه صادرکننده» آن بود، در ق.آ.د.ک ١٣٩٢ ملاک پذیرفته شده، «مجازات قانونی عمل متهم» بوده و احکام قابل رسیدگی فرجامی در دیوان کشور به طور حصری در ماده ۴٢٨ آن تعیین شده است.
با توجه به مواد ۴۲۶ و ۴۲۸ همین قانون و ماده ٣٣۴ ق.آ.د.م، در نظام قضایی ما دادگاه‌های تجدیدنظر استان به عنوان مرجع عام تجدیدنظر آراء محاکم شناخته شده‌اند و صلاحیت فرجامی دیوان کشور، صلاحیتی استثنایی و محدود به موارد مصرح قانونی است.
از آنجا که رسیدگی به اعتراض نسبت به آراء دادگاه‌های کیفری در «دعوای اعسار از پرداخت محکوم‌به یا تعدیل اقساط آن» حسب ماده ۴٢٨ ق.آ.د.ک در صلاحیت دیوان عالی کشور قرار نگرفته است، بلکه اینگونه دعاوی، دعاوی مرتبط با دعوای خصوصی و محکوم‌به مالی آن محسوب می‌شود، رسیدگی به آنها به استناد ملاک قسمت اخیر ماده ١۵ ق.آ.د.ک «تابع تشریفات آیین دادرسی مدنی» است و چون ماده ١۴ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، دعوای اعسار را دعوای «غیرمالی» محسوب نموده و دعاویِ غیرمالیِ قابل فرجام در دیوان کشور در مواد ٣۶٧ و ٣۶٨ ق.آ.د.ک احصاء شده‌اند که شامل دعوای اعسار از پرداخت محکوم‌به نمی‌شود.